DE WIT: Nicolaas Pietersz. (Klaas) de Wit en Pietertje Filmer

De huwelijksakte van Klaas de Wit en Pietertje Filmer

(click het plaatje om te vergroten)

De pachters en boeren van Hoeve de Kleine Keet (krantenartikel in twee delen, door Rens Schendelaar – 1997)

(click de plaatjes om te vergroten)

BOERDERIJ DE KLEINE KEET in het KOEGRAS (Uit: “Het Koegras”, Mr. J. Belonje, Den Helder 1974)

Volgens deel XVIII van de Tegenwoordige staat van Holland, Amsterdam 1750, biz. 417, bestond Het Koegras uit bewassen slib en zandgronden, die door meer dan tweeduizend schapen en jong rundvee beweid werden. Deze onafzienbare wildernis, bestaande uit kreken, poelen, nollen en zandvlakten, met hierin een aantal boerderijen, stond onder toezicht van de Domeinen. De kudden schapen en koeien stonden onder opzicht van de huislieden “aan de zogenaamde Keeten, zijnde twee grote boeren woningen in het midden van Het Koegras”. De boerderijen werden door de huislieden van de Domeinen gepacht en behalve met hun vee neerden zij zich ook met het vangen van konijnen, eenden en zwanen.

De toegang tot dit land was voorheen een hachelijke ondememing. Beter was het om gebruik te maken van de wagendienst of met de postwagenverbinding langs de in 1610 aangelegde van Oldebameveldtsdijk of Zanddijk. Die postdienst was al bij ordonnantie van 13 maart 1721 door de Heerlijkheid Huisduinen geregeld en onderhield dagelijks de verbinding tussen ’t Zand en het Nieuwediep. Behalve de boerderij de Kleine Keet, stonden er nog vier boerderijen in het Koegras, dat vanaf de late middeleeuwen tot omstreeks 1789 nog “de Vijf Pachthoeven” werd genoemd. De Kleine Keet stond aan het einde van de Zanddijkerweg in het Koegras. In 1724 werden Hendrik Grootekeyns en in 1740 Jan Kuijper uit Enkhuizen genoemd, gevolgd door Comelis Reijers Ruijgh en Jan Baske. Toen de boerderij op 8 december 1789 overging in handen van de Domeinen is Jan Bakker pachter van de Kleine Keet. Het is overbekend dat de boerderij tijdens de invasie van de Engelsen en Russen in 1799 in de oorlogsberichten werd genoemd.

De boerderij, die toen bewoond werd door Pieter Filmer, is mogelijk door de oorlogshandelingen verbrand. In 1829 werd de hoeve herbouwd en verpacht aan Arie Schermer, landman uit Callantsoog. Sinds 1832 boerde Klaas Pietersz de Wit uit de Zijpe en zijn vrouw Pietertje Filmer vrij zeker op de Kleine Keet. Bij de geboorte-aangiften van zijn kind Catharina in 1831 tot zijn laatste kind Bemardus de Wit geboren 16-07-1843 “op het Koegras” (aangegeven op 17-07-1843 te Den Helder), noemt hij zich steeds landman van beroep. Volgens akte nr. 2979 verleden voor notaris Comelis Siemers te Zijpe d.d. 2 juni 1842 verklaarde comparant Klaas Pieterszoon de Wit, van beroep landman wonende op het Koegras:

“De huur of pacht van een huismanswoning, voorzien van schuur, stalling, benevens de daarbij behorende landerijen, groot een honderd negen en twintig bunders, zeven en dertig roeden, uitmakende de pachthoeve genaamd De Kleine Keten staande en gelegen op het Koegras, onder het ressort der Gemeente Den Helder, zijnde dit perceel op de kaart van het Koegras getekend nummer twee en twintig”

over te dragen aan zijn vader Pieter Adamsz. de Wit, landman te Zijpe. De huuroverdracht vond plaats onder goedkeuring van de Weledelgestrenge Heer George Berman, Agent van de Domeinen te Alkmaar. Als borgen traden op Klaas’ zwager Andries Hopman en zijn broer Jan P. de Wit.

(bron: Het Koegras, Mr. J. Belonje, Den Helder 1974.)

Nicolaas Pietersz de Wit overlijdensakte dd. 1 augustus 1880 te Den Helder (NH)

(click het plaatje om te vergroten)